TCDN - Đòn trừng phạt của phương Tây làm đảo lộn phần lớn lĩnh vực trong hệ thống tài chính của Nga, trừ hệ thống thanh toán nội địa.

Phương Tây coi việc các nhà cung cấp dịch vụ thẻ rời Nga là vấn đề lớn, nhưng thực tế lại không phải vậy. Hệ thống thanh toán nội địa của Nga vẫn hoạt động bình thường sau khi Visa và Mastercard ngừng mọi hoạt động ở đây hồi đầu tháng 3. Phần lớn người Nga vẫn dùng thẻ của MasterCard và Visa để thanh toán nội địa.

Báo cáo của Nilson Report chỉ ra rằng, đến cuối năm 2020, khoảng 197 triệu thẻ Mastercard và Visa lưu thông tại Nga. Nhưng chúng không phụ thuộc vào hệ thống thanh toán của Mỹ. Nhiều năm qua, Mastercard và Visa sử dụng hệ thống thanh toán do Ngân hàng Trung ương Nga quản lý.

Vũ khí của Nga trên mặt trận tài chính

Hệ thống Thanh toán Thẻ Quốc gia (NSPK) điều hành một hệ thống tài chính xử lý các giao dịch thẻ tại Nga, bao gồm thẻ mang logo của Mastercard và Visa. Hệ thống ấy là một phần trong nỗ lực 8 năm qua của Nga nhằm giúp nền kinh tế miễn nhiễm với sức ép tài chính từ phương Tây. Điện Kremlin đã tích cực quảng bá Mir - hãng thẻ riêng của Nga. Mir xây dựng hệ thống thanh toán trên cơ sở hạ tầng của NSPK. Số liệu từ website của Mir cho thấy hiện tại, họ đã phát hành hơn 100 triệu thẻ từ khi ra mắt năm 2015.

Hệ thống thanh toán này là chiến thắng của Tổng thống Nga Vladimir Putin trong cuộc chiến tài chính với phương Tây. "Chúng tôi phục vụ an ninh quốc gia trong lĩnh vực thanh toán", Alma Obayeva – Giám đốc Hội đồng Thanh Toán Quốc gia Nga, phát biểu.

Dù vậy, việc Visa và Mastercard rút khỏi Nga cũng khiến người Nga gặp khó khăn khi thanh toán ở nước ngoài. Hệ thống Mir chỉ áp dụng với một số nước nhỏ quanh Nga, chủ yếu là các nước thuộc Liên Xô cũ. Vài ngày gần đây, quan chức Nga đã đàm phán để mở rộng số nước chấp nhận sang Venezuela và Iran, theo TASS. Một số nhà băng Nga thì cho biết đang tìm hiểu hợp tác với UnionPay của Trung Quốc để phát hành loại thẻ giúp khách hàng sử dụng được ở nhiều nơi hơn.

Trong một cuộc điện đàm hồi tháng 2, thảo luận về khả năng trừng phạt Nga, các lãnh đạo Visa, MasterCard và nhiều hãng thanh toán khác đã nói với quan chức Bộ Tài chính Mỹ rằng việc cấm các mạng thanh toán của Mỹ xử lý giao dịch ngân hàng của Nga sẽ không có nhiều tác động. Các lệnh trừng phạt sẽ chỉ đẩy giao dịch về phía Mir nhiều hơn.

Số lượng quốc gia chọn phát triển hạ tầng thanh toán riêng cứ tăng dần, khiến tầm ảnh hưởng của Visa và MasterCard giảm dần. Do đó, khả năng Mỹ tác động đến các nước thông qua lệnh trừng phạt với hệ thống ngân hàng cũng giảm. UnionPay của Trung Quốc xử lý hầu hết giao dịch trong nước với thẻ phát hành bởi các ngân hàng nội địa. Thổ Nhĩ Kỳ và Ấn Độ thì đã khởi động hệ thống riêng vài năm qua để giảm sự phụ thuộc của các ngân hàng vào Visa và MasterCard.

Nga đã cố gắng giảm tác động tài chính từ phương Tây sau khi bị áp lệnh trừng phạt năm 2014 vì sáp nhập Crimea. Thời điểm đó, Visa và Mastercard xử lý hầu hết hoạt động thẻ tại Nga. Mạng lưới của họ đóng vai trò liên kết giữa người bán và các ngân hàng phát hành thẻ ghi nợ, thẻ tín dụng.

Lý do Nga thiết lập hệ thống thanh toán riêng 

Tháng 3/2014, hàng trăm nghìn người Nga nhận ra thẻ của họ không hoạt động chỉ sau một đêm. Các lệnh trừng phạt của Mỹ quanh vấn đề Crimea khiến Visa và Mastercard phải chặn dịch vụ với một số ngân hàng Nga.

Giới chức Nga ngay lập tức nhận ra vấn đề. Chỉ trong vài tháng, Tổng thống Putin ký luật thành lập NSPK. Visa và Mastercard sau đó bị yêu cầu chuyển lại hoạt động xử lý giao dịch cho NSPK. Ban đầu, hai công ty này phản đối và cho biết sẽ rời Nga. Nhưng đến đầu năm 2015, họ đồng ý sử dụng hệ thống của NSPK.

Cùng năm đó, NSPK ra mắt Mir. Trong tiếng Nga, từ này có nghĩa là "thế giới" và "bình yên". Nó được chọn thông qua một cuộc thi trên Internet.

Ban đầu, người Nga không mấy mặn mà với việc đổi thẻ thương hiệu Visa và Mastercard sang thẻ Mir. Đến năm 2017, Nga thông qua luật yêu cầu các ngân hàng trả lương lưu và lương công chức qua thẻ Mir. Số người sử dụng thẻ Mir vì thế tăng vọt. Đến cuối năm 2020, số thẻ phát hành lên đến 95 triệu, từ 2 triệu năm 2016. Mir cũng được chấp nhận tại nhiều máy POS.