TCDN - Nhiều đại biểu Quốc hội đã ủng hộ quan điểm cấm dịch vụ đòi nợ thuê vì loại hình dịch vụ này đóng góp cho xã hội chưa thấy đâu nhưng tiêu cực thì rất nhiều.

Nhiều hệ quả tiêu cực

Góp ý vào dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi) tại phiên họp chiều 26/5, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Mai Bộ (Đoàn An Giang) ủng hộ quan điểm là cấm dịch vụ đòi nợ thuê. 

Ông chỉ rõ, chúng ta đã có một thời gian để quan sát, không có một doanh nghiệp nào mà người lao động chủ yếu là người xăm trổ, ba trợn, ba trạo. Công cụ lao động để đạt mục đích ở đây là dao kiếm và phương thức, thủ đoạn để đạt mục đích là dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực. 

“Tôi cho rằng hoạt động đấy trong thực tiễn chúng ta tổng kết mà bây giờ để như thế thì sẽ dẫn tới sự an nguy cho xã hội, thể hiện sự bất lực của nhà nước trong việc quản lý xã hội bằng pháp luật và cơ bản nữa nó gây ra hoang mang trong xã hội và một phần nào đó sẽ dẫn tới mất niềm tin của Nhân dân đối với lực lượng của chúng ta khi thực hiện việc quản lý xã hội”, Đại biểu Bộ lưu ý.

Đại biểu Mai Thị Ánh Tuyết (An Giang) phản ánh, dù đã có quy định về hoạt động kinh doanh dịch vụ đòi nợ nhưng nhiều doanh nghiệp, cá nhân đã lợi dụng, biến tướng thành các băng nhóm tội phạm nhằm cưỡng đoạt tài sản, gây áp lực đối với con nợ, cho vay nặng lãi, hoạt động tín dụng đen, gây mất trật tự, an toàn xã hội, dẫn tới nhiều hệ quả xấu đối với xã hội.

Trong khi đó, đóng góp của ngành, nghề này không tương xứng với tác động tiêu cực đối với xã hội cũng như nguồn lực Nhà nước phải bỏ ra để khắc phục và trấn áp, xử lý hậu quả tội phạm.

“Bản chất của đòi nợ thuê là chủ nợ yêu cầu con nợ trả tiền nhưng họ có tiền mà không trả và thường chủ nợ nghĩ đến hành vi bạo lực, đe doạ "dằn mặt" để đòi tiền” – đại biểu Mai Thị Phương Hoa (Nam Định) phân tích.

Đáng chú ý, theo bà Hoa, dù Nghị định 96 quy định, cơ sở kinh doanh dịch vụ đòi nợ không được sử dụng vũ lực ảnh hưởng tới trật tự công cộng nhưng thực tế đã không phải như vậy.

Dẫn lại báo cáo đánh giá tác động với loại hình kinh doanh này của Chính phủ, bà Hoa cho hay, đến hết tháng 8/2019, cả nước có 29 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có hoạt động kinh doanh dịch vụ đòi nợ với 217 doanh nghiệp đăng ký, trong đó 84 doanh nghiệp ở TP HCM, 62 tại Hà Nội.

Quá trình kinh doanh, nhiều doanh nghiệp không tuân thủ điều kiện đầu tư kinh doanh, dẫn tới phát sinh nhiều hệ quả tiêu cực với xã hội. Những vi phạm phổ biến được nêu ra là bên đòi nợ thu giữ, phá hoại tài sản trái pháp luật hoặc có hành vi đe dọa, trấn áp, khủng bố tinh thần gây hoang mang cho con nợ. Nhiều nơi xuất hiện biến tướng hình thành các băng nhóm cưỡng đoạt tài sản, cho vay nặng lãi, “tín dụng đen” gây mất an toàn xã hội”...

Đại biểu Nguyễn Thị Xuân (Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Đắk Lắk) thì rất băn khoăn, thậm chí rất quan ngại về loại hình đòi nợ thuê này, bởi vì thực tế thời gian qua đa số các loại hình đòi nợ thuê đều thiếu lành mạnh và phần lớn là các công ty đòi nợ thuê đều câu kết với các băng nhóm xã hội đen, đối tượng hình sự để đi đòi nợ.

Bà dẫn chứng, hiện cả nước có 115 doanh nghiệp được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh trật tự với một 1.076 người làm nghề này. Riêng năm 2019 đã xử lý vi phạm 48 doanh nghiệp, thu hồi 8 giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh trật tự và khởi tố 573 vụ với 1.136 bị can, xử phạt 719 vụ với 1.040 đối tượng. 

Đại biểu Xuân cũng được biết cũng với tính chất phức tạp, biến tướng hết sức nguy hiểm của loại hình đòi nợ này, ở địa bàn TP HCM với hơn 1 triệu dân, UBND TP năm 2017 và 2019 đã có văn bản kiến nghị lên Chính phủ và Bộ Tài chính yêu cầu đưa các loại hình hoạt động đòi nợ vào danh mục ngành, nghề cấm kinh doanh.

Hơn nữa, về bài toán kinh tế về đóng góp của loại ngành, nghề này, theo Đại biểu Xuân, không có đóng góp bao nhiêu vào ngân sách cũng như vào sự phát triển kinh tế - xã hội. Trong khi hệ thống pháp luật của Việt Nam đã quy định rất đầy đủ, rõ ràng, cụ thể để các cá nhân, tổ chức thực hiện quyền đòi nợ của mình và đây cũng là các thiết chế xử lý các tranh chấp. 

Cấm hay không cấm?

Về vấn đề này do còn nhiều ý kiến khác nhau, Ủy ban Thường vụ Quốc hội trình Quốc hội hai phương án. Phương án 1: Giữ quy định như dự thảo Luật đã trình Quốc hội tại kỳ họp thứ tám, theo đó cấm kinh doanh dịch vụ đòi nợ. Vì thời gian qua, mặc dù đã có quy định về hoạt động kinh doanh dịch vụ đòi nợ nhưng nhiều doanh nghiệp, cá nhân lợi dụng, biến tướng thành các băng nhóm tội phạm nhằm cưỡng đoạt tài sản, gây áp lực đối với con nợ, cho vay nặng lãi, hoạt động tín dụng đen, gây mất trật tự, an toàn xã hội, dẫn tới nhiều hệ quả xấu đối với xã hội.

Phương án 2: Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội không quy định cấm “kinh doanh dịch vụ đòi nợ” tại điểm h khoản 1 Điều 6 mà quy định tại Danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện như Luật Đầu tư hiện hành.

Vì việc thuê một đơn vị trung gian đứng ra thu hồi nợ xuất phát từ nhu cầu thực tế của cuộc sống, đáp ứng nhu cầu của khách hàng khi các công ty kinh doanh dịch vụ đòi nợ sử dụng các công cụ, biện pháp đạt kết quả, phù hợp với các quy định của pháp luật. Để hạn chế tiêu cực phát sinh, đề nghị cần bổ sung quy định điều kiện chặt chẽ đối với doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ đòi nợ để bảo đảm quản lý nhà nước đối với loại hình kinh doanh này.

Đại biểu Mai Hồng Hải (Hải Phòng) cho rằng cả ý kiến đồng tình cấm và không đồng tình đều có những lý lẽ rất thuyết phục, trong khi Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đưa ra hai phương án, nhưng không bày tỏ quan điểm chọn phương án nào. Theo đại biểu, thực tế nhiều cá nhân, doanh nghiệp vẫn phải tìm đến dịch vụ đòi nợ.

Theo đại biểu, bên cạnh dịch vụ đòi nợ, pháp luật còn quy định nhiều cách thức xử lý nợ khác như trọng tài, xét xử, hoà giải…nhưng thực tế thủ tục qua trọng tài toà án mất rất nhiều thời gian, qua nhiều thủ tục mà hiệu quả không cao. Chỉ thu được 36% các vụ xử, nếu tính trên tổng số vụ việc thì rất thấp, kể cả khi có bản án hiệu lực thì việc đôn đốc thi hành án cũng rất khó khăn… Chính vì vậy, người dân tìm đến dịch vụ đòi nợ vì tính tiện dụng và hiệu quả"- đại biểu nhấn mạnh.

Đại biểu Mai Hồng Hải (TP Hải Phòng) cũng cho biết Chính phủ đã có Quy định rất sớm về dịch vụ kinh doanh đòi nợ, rất chặt chẽ, tại Nghị định 104/2007/NĐ-CP. Nếu hoạt động được đúng như theo Nghị định này thì sẽ không có hệ luỵ phức tạp, đặt ra vấn đề cấm. Tuy nhiên, sẽ không đòi được nợ.

Trên thực tế hoạt động này bị lạm dụng, biến tướng, làm ảnh hưởng đến an ninh – trật tự xã hội, thậm chí mang màu sắc xã hội đen. Trong khi đó, nếu làm đúng những quy định như trong Nghị định 104 của Chính phủ thì không đòi được nợ.

Theo ông, Luật sửa đổi lần này không nên cấm dịch vụ kinh doanh đòi nợ, tuy nhiên cần quan tâm rà soát việc sửa đổi các quy định để phát huy hiệu quả các biện pháp xử lý nợ khác. Cụ thể, quy trình xét xử cần rút gọn, tương tự quy trình xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng. Tăng cường hiệu lực tổ chức thi hành án, sửa đổi bổ sung thông tư của Bộ Tài chính về xử lý nợ khó đòi, sớm thi hành Luật Hoà giải, đối thoại tại Toà sẽ thông qua tại Kỳ họp này…

Đại biểu Trần Hoàng Ngân (TP.HCM) trong tranh luận của mình nêu quan điểm: Tôi đã phát biểu ủng hộ theo phương án 1, nhưng trưa nay, khi tham khảo tài liệu của Thư viện Quốc hội gửi đến thì tôi thấy là không nên cấm. Tôi ủng hộ phương án vẫn để kinh doanh dịch vụ thu hồi nợ nằm trong Luật. Tuy nhiên phải đổi tên, vì theo khảo sát luật của các quốc gia như Thái Lan, Mỹ, Hàn Quốc, thì người ta dùng là dịch vụ kinh doanh thu hộ nợ.

Theo đại biểu, nên dừng cấp phép mới vì để hoạt động này theo đúng chuẩn mực để đem lại quyền lợi cho người cho vay cũng như người đi vay được thực thi một cách hợp pháp.

Đại biểu dẫn việc các nước quy định điều kiện thành lập cũng như quy định hoạt động của dịch vụ này hết sức chuẩn mực. Như Thái Lan quy định thời gian gọi điện cho khách nợ, như từ 8 giờ sáng đến 21 giờ, không được tiếp cận với hàng xóm của người nợ,…Đây là những chuẩn mực nhằm bảo vệ uy tín người đi vay, không để khi thực thi xảy ra những vấn đề an ninh – xã hội.