TCDN - Nhờ sự hỗ trợ của Dự án "Phát triển bền vững và toàn diện chuỗi giá trị Nghêu và Tre ở Việt Nam” (SCBV), Hợp tác xã (HTX) Thủy sản Thạnh Lợi (Bến Tre) đã tháo gỡ nút thắt về tiêu chuẩn nghêu sạch, từ đó tiến thêm một bước trong liên kết giữa doanh nghiệp và HTX.

Ông Nguyễn Văn Quyết - Giám đốc HTX cho hay, lúc đầu HTX có 230 thành viên, vốn điều lệ 46 triệu đồng. Đến nay, HTX phát triển 650 thành viên, vốn điều lệ 170 triệu đồng. Ban đầu, HTX hoạt động, quản lý khai thác con nghêu giống tự nhiên, với sản lượng rất ít. Được Nhà nước giao quản lý 400ha, trong đó khu nghêu giống sinh sản 22ha nhưng có thời điểm con nghêu kém hiệu quả, do tác động biến đổi khí hậu. HTX phải kêu gọi vốn góp của thành viên để đầu tư mua nghêu giống về nuôi. Đến năm 2020, nghêu giống phát triển trở lại, hiện lô nghêu giống 22ha, HTX đã quản lý và thu hoạch 180 tấn, còn 200 tấn dưới sân nghêu đang được HTX tiếp tục nuôi lớn. HTX cũng đã tiếp tục huy động vốn để đầu tư nuôi các lô còn lại, nghêu đang phát triển rất tốt.

Năm 2009, nghêu được chứng nhận tiêu chuẩn MSC, đây là niềm tự hào của Bến Tre vì là nơi đầu tiên của châu Á đạt tiêu chuẩn MSC. Năm 2019, do ảnh hưởng dịch bệnh, nghêu chưa chứng nhận lại, hiện đang thực hiện thủ tục để tái chứng nhận. Tuy nhiên, khi bán qua thương lái, HTX không thụ hưởng trực tiếp lợi ích của chứng nhận MSC. Do đó, HTX đã mạnh dạn cải tiến hoạt động bằng cách xử lý nghêu sạch cát sau khi thu hoạch. Thực hiện thành công bước này, HTX đã mạnh dạn tìm đến, trao đổi tiếp cận và đặt vấn đề liên kết tiêu thụ với công ty. “Trước đây, HTX chủ yếu bán nghêu cho thương lái. Do đó, việc ký kết đánh dấu bước ngoặt mới cho HTX, hướng đến sự phát triển hiệu quả, bền vững trong tương lai…”, Giám đốc HTX Nguyễn Văn Quyết phấn khởi.

Về giải pháp xử lý nghêu sạch của HTX do Dự án phát triển bền vững chuỗi giá trị nghêu (SCBV) hỗ trợ, ông Đinh Xuân Lập - Phó giám đốc Trung tâm khẳng định: Việt Nam là quốc gia đứng đầu về xuất khẩu con nghêu ra thị trường thế giới. Trong đó, nghêu trắng Bến Tre rất nổi tiếng trên thế giới. Hiện con nghêu đã xuất khẩu 152 quốc gia trên thế giới. Hạn chế của nghêu là có lẫn cát. Trước tình hình đó, các chuyên gia của Dự án đã nghiên cứu giải pháp làm sạch cát cho con nghêu. Giải pháp thành công đã giúp tháo gỡ nút thắt về tiêu chuẩn nghêu sạch, từ đó giúp tiến thêm một bước nữa là liên kết giữa doanh nghiệp và HTX.

Giám đốc HTX Nguyễn Văn Quyết đánh giá, chuỗi liên kết nghêu được thành lập với việc tham gia của 4 bên là Dự án SCBV, Ngân hàng Agribank Chi nhánh tỉnh Bến Tre, Công ty CP Thủy sản Hưng Trường Phát, HTX Thủy sản Thạnh Lợi đã tháo gỡ những trăn trở trước nay của HTX nhưng chưa thực hiện được.

"Định hướng của HTX trong thời gian tới tiếp tục phát triển sản phẩm tiêu chuẩn OCOP và đưa sản phẩm của HTX vào hệ thống siêu thị. Theo đó, các bên trong chuỗi liên kết có vai trò quan trọng trong viện thực hiện mục tiêu này" - ông Nguyễn Văn Quyết nhấn mạnh.

Tham gia chuỗi, ông Phạm Hồng Vũ - Phó giám đốc Agribank Chi nhánh Bến Tre cam kết, ngân hàng sẽ thực hiện cấp tín dụng, các sản phẩm khác để các hộ nuôi duy trì, thực hiện sản xuất theo hướng liên kết. Đồng thời, cấp tín dụng và các sản phẩm, dịch vụ khác cho Công ty cổ phần Thủy sản Hưng Trường Phát để thu mua nghêu nguyên liệu. Theo đó, giảm tối đa 0,5% lãi suất dư nợ so với cho vay thông thường. Thời gian cho vay tối đa trong chuỗi này là 6 tháng. Điểm mới là nếu công ty thiếu dòng tiền để thanh toán công nợ cho HTX đúng ngày thì ngân hàng cũng sẽ cho công ty vay mức vốn tương ứng công ty đang cần thanh toán… “Hướng tới, công ty nên tiếp tục mở rộng hơn nữa vùng nguyên liệu, cũng như mở rộng ký kết với các HTX khác ở 3 huyện để phát triển chuỗi nghêu lớn mạnh”, ông Phạm Hồng Vũ bày tỏ hy vọng.

Ông Võ Thành Hiệp - Giám đốc Công ty cổ phần Thủy sản Hưng Trường Phát khẳng định, công ty sẽ đóng vai trò trung tâm và có trách nhiệm, đảm bảo mối quan hệ hài hòa lợi ích để chuỗi phát triển bền vững. HTX cam kết sẽ cố gắng hết mình, giữ vững và phát triển chuỗi liên kết.

Cũng theo ông Hiệp, trước đây chuỗi nghêu chưa thành công là do chịu sự tác động của biến đổi khí hậu dẫn đến nghêu chết hàng loạt, sản lượng không đủ đáp ứng chế biến phục vụ xuất khẩu của các nhà máy, chuỗi nghêu không bền vững dẫn đến bị đứt gãy. Doanh nghiệp tin rằng với sự quyết tâm, trách nhiệm của ngân hàng, HTX và Dự án SCBV chuỗi mới sẽ rất thành công.

Dự án “Phát triển bền vững và toàn diện chuỗi giá trị Nghêu và Tre ở Việt Nam” (SCBV) do Liên minh châu Âu tài trợ trong giai đoạn 2018 – 2023 và dự án “Hỗ trợ doanh nghiệp thúc đẩy kinh doanh toàn diện trong chuỗi giá trị lâm sản ngoài gỗ và thuỷ sản giai đoạn 2018 – 2023” do NSNN tài trợ, được triển khai dưới sự phối hợp giữa Tổ chức Oxfam tại Việt Nam, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Trung tâm Nghiên cứu Lâm sản ngoài gỗ (NTFPRC).

Dự án góp phần giảm nghèo và bất bình đẳng ở các vùng nông thôn của Việt Nam thông qua tạo điều kiện cho việc áp dụng và thực hành các tiêu chuẩn bền vững của các nhà sản xuất và chế biến nghêu và tre; nâng cao khả năng tiếp cận thị trường và tài chính cũng như hiệu quả sản xuất; trao quyền cho các nhà sản xuất quy mô nhỏ và làm việc với các liên minh công-tư để quản trị chuỗi giá trị tốt.