TCDN - Ngân hàng Nhà nước, Bộ Công an và các công ty tài chính, chuyên gia… đều lo ngại tín dụng đen sẽ bùng phát trong thời gian tới. Để thị trường tài chính tiêu dùng phát triển lành mạnh và bền vững, cần có quy định giới hạn trần lãi suất cho vay và giới hạn các loại phí.

Hiện nay, tín dụng đen ngày càng diễn biến phức tạp. Qua quá trình điều tra, Cơ quan Công an còn phát hiện các đối tượng người nước ngoài (Trung Quốc, Nam Phi, Nga, Latvia) đến Việt Nam thành lập, thu mua, thuê người đứng tên doanh nghiệp có chức năng cầm đồ, tư vấn, kinh doanh tài chính, tuyển dụng nhân viên để sử dụng các ứng dụng, website cho vay lãi nặng với lãi suất trên 1.000%/năm.

Báo Tuổi Trẻ vừa tổ chức hội thảo ‘‘Xóa sổ tín dụng đen - bằng cách nào?”.

Hội thảo có sự tham gia của đại diện Cục Cảnh sát Hình sự, Cục Truyền thông Công an nhân dân (Bộ Công an), Vụ Pháp luật dân sự (Bộ Tư pháp); Ngân hàng Nhà nước; luật sư, chuyên gia kinh tế cùng bàn giải pháp làm sao xóa sổ tín dụng đen, để người dân thuận lợi khi tiếp cận tín dụng tiêu dùng chính thức.

Tại hội thảo, Thượng tá Lê Vinh Tùng, Phó Phòng trọng án Cục Cảnh sát Hình sự (Bộ Công an) cho biết, tình hình tội phạm liên quan đến tín dụng đen diễn biến phức tạp. Trong năm qua, Cơ quan Cảnh sát điều tra đã khởi tố 538 vụ án với 944 bị can; xử phạt hành chính 305 vụ với 396 đối tượng.

Trong đó, khởi tố 485 vụ với 772 bị can về tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự; khởi tố 27 vụ với 35 bị can về tội cố ý gây thương tích, 17 vụ với 108 bị can về tội cưỡng đoạt tài sản…

Đặc biệt, gần đây cơ quan công an đã phát hiện thủ đoạn của các đối tượng thành lập doanh nghiệp gồm công ty tài chính, doanh nghiệp, công ty luật rồi mua lại các khoản nợ xấu, nợ khó đòi sau đó gọi điện, nhắn tin đe dọa nhằm cưỡng đoạt tài sản.

Đáng chú ý là các vụ án cưỡng đoạt tài sản tại Tiền Giang, Tp.Hồ Chí Minh, Hà Nội... Trong đó, Cục Cảnh sát hình sự đã triệt phá hai chuyên án các đối tượng sử dụng công nghệ cao để hoạt động tín dụng đen.

Thượng tá Tùng thông tin: “Lợi dụng việc cơ quan Công an trấn áp, xử lý quyết liệt các hành vi gọi điện, nhắn tin đe dọa đòi nợ để cưỡng đoạt tài sản như trên, xuất hiện tình trạng một số đối tượng vay vốn của các ngân hàng, tổ chức tín dụng, Công ty tài chính chính thống… cố tình “chây ỳ” trả nợ. Thậm chí, trên mạng xã hội, nhiều hội nhóm kín, đăng tải các bài viết, video hướng dẫn, lôi kéo cách “bùng nợ” khi vay qua ứng dụng của các ngân hàng, công ty tài chính gây ảnh hưởng hoạt động tín dụng chính thống.

Trước tình hình trên, Thượng tá Lê Vinh Tùng cho hay Cục Cảnh sát hình sự tiếp tục tham mưu Bộ Công an chỉ đạo Công an các đơn vị, địa phương đẩy mạnh công tác phòng ngừa nghiệp vụ, kịp thời phát hiện, xác minh, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử tội phạm liên quan đến hoạt động tín dụng đen.

Đồng thời, ông Tùng cũng kiến nghị Ngân hàng Nhà nước tham mưu cơ quan có thẩm quyền ban hành, sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật trong các lĩnh vực của ngành ngân hàng dễ bị các đối tượng lợi dụng để hoạt động tín dụng đen như vay trực tuyến, vay ngang hàng, trung gian thanh toán, ví điện tử, đầu tư, kinh doanh dịch vụ tài chính.

Tại hội thảo, theo đại diện Ngân hàng Nhà nước, dư nợ tín dụng tiêu dùng của các công ty tài chính đang sụt giảm mạnh, khoảng 40% so với cuối năm ngoái. Tính đến cuối tháng 9, tổng dư nợ cho vay của các công ty tài chính chỉ còn 134.000 tỷ đồng. Trong khi đó, nợ xấu vay tiêu dùng tăng 10-15% khiến các công ty tài chính không dám cho vay.

Nguyên nhân chủ yếu đến từ việc người lao động chịu ảnh hưởng do kinh tế khó khăn, bị giảm thu nhập. Ngoài ra, một nguyên nhân chính khiến dư nợ vay tiêu dùng của các công ty tài chính sụt giảm nghiêm trọng là do nạn bùng nợ khiến việc thu hồi nợ vô cùng khó khăn, thậm chí có trường hợp khách vay không trả nợ mà còn hành hung lại nhân viên của công ty tài chính.

Do đó, Đại diện Ngân hàng Nhà nước, Bộ Công an và các công ty tài chính, chuyên gia… đều lo ngại tín dụng đen sẽ bùng phát trong thời gian tới.

TS. Lê Thị Hoàng Thanh, Phó vụ trưởng Vụ Pháp luật dân sự kinh tế (Bộ Tư pháp) chia sẻ về giải pháp góp phần xóa sổ tín dụng đen, tại thông tư 18 năm 2019 của Ngân hàng Nhà nước, lãi suất cho vay tiêu dùng của các công ty tài chính được thực hiện theo quy định về hoạt động cho vay của các tổ chức, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đối với khách hàng.

“Như vậy, pháp luật chưa có quy định cụ thể mức lãi suất trần và mức lãi suất tối đa đối với hình thức vay tiêu dùng của các tổ chức tài chính. Trên thực tế nhiều trường hợp người vay không đồng ý trả gốc và lãi vì cho rằng tiền lãi quá cao vượt quá khả năng gánh vác của họ”, bà Thanh nhận định.

Ở một số nước như tại Nhật Bản, trần lãi suất vay tiêu dùng là 20%/năm. Còn ở Ấn Độ, lãi vay tiêu dùng dao động trong khoảng 12 - 48%/năm; tại Brazil là 30 - 70%; tại Mỹ chỉ khoảng 8 - 36%/năm; Trung Quốc áp dụng từ 10 - 40%/năm.

Hiện mức lãi suất vay tiêu dùng phổ biến mà các công ty tài chính áp dụng từ 40 - 50%/năm, cá biệt, một số trường hợp có lãi vay lên đến 85%/năm. Việt Nam được đánh giá mức lãi, phí của hoạt động cho vay tiêu dùng tương đối cao so với các nước khác.

Bà Thanh đề xuất: "Cần có quy định giới hạn trần lãi suất cho vay và giới hạn các loại phí quản lý khoản vay để cân bằng quyền lợi chính đáng giữa bên vay và bên cho vay".