TCDN - Sáng 16/7, Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (VTCA) phối hợp với Viện Chiến lược và Chính sách tài chính, Bộ Tài chính tổ chức Hội thảo “Thuế tiêu thụ đặc biệt đối với sản phẩm thuốc lá”.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, ông Nguyễn Như Quỳnh, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách tài chính cho hay, Việt Nam nằm trong số 15 nước có số người hút thuốc lá cao nhất thế giới với khoảng 15,3 triệu người hút và 33 triệu người bị ảnh hưởng do hít khói thuốc thụ động. Tại Việt Nam có khoảng 40 nghìn người tử vong mỗi năm vì các bệnh có liên quan đến thuốc lá.

“Đây là những con số cho thấy tác hại đáng báo động của thuốc lá đối với sức khỏe cộng đồng và xã hội. Chính vì vậy, việc phòng chống tác hại của thuốc lá hiện nay không còn là việc của mỗi cá nhân, mỗi gia đình mà của toàn xã hội, của cả quốc gia và đã trở thành hoạt động chung trên toàn thế giới”, ông Quỳnh nhấn mạnh.

Theo Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách, mặc dù đã thực hiện nhiều biện pháp, nhiều chương trình hành động, bao gồm cả việc tăng thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt theo lộ trình vào năm 2016 và 2019, nhưng kết quả thu được chưa cao, tỷ lệ người sử dụng thuốc lá tại Việt Nam có giảm nhưng tốc độ giảm khá khiêm tốn, từ mức 47,4% tỷ lệ hút thuốc ở nam giới vào năm 2010 xuống 45,3% vào năm 2015 và khoảng 42,7% vào năm 2022.

Một trong những lý do chính là do giá thuốc lá của Việt Nam nhìn chung còn thấp, hiện đứng thứ 157 trên tổng số 161 quốc gia theo đánh giá của WHO. Thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá tại Việt Nam theo Luật hiện hành ở mức 75% giá bán của nhà sản xuất; tuy nhiên, tổng các khoản thuế tiêu dùng chỉ chiếm khoảng 38-39% trong giá bán lẻ thuốc lá tại Việt Nam hiện nay, thấp hơn rất nhiều so với trung bình của các quốc gia có mức thu nhập trung bình (59%) và đa số các nước ASEAN (khoảng 60-70%), cũng như khuyến nghị của WHO và WB là khoảng 2/3 đến 3/4 giá bán lẻ.

Bà Lê Thùy Linh, đại diện Cục Quản lý giám sát Chính sách thuế, phí, lệ phí, Bộ Tài chính cho hay, ngày 8/6/2024, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 129/2024/QH15 về Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025, điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024. Theo đó, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) đã được đưa vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025, bổ sung vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024, trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 8 (tháng 10/2024) và thông qua tại kỳ họp thứ 9 (tháng 5/2025).

Thực hiện Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024 và 2025 của Quốc hội, Bộ Tài chính đã triển khai nghiên cứu xây dựng dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi). Hồ sơ dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) đã được gửi xin ý kiến các bộ, ban ngành tại công văn số 6059/BTC-CST ngày 11/6/2024.

Theo đó, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và được sự nhất trí của Ủy ban TVQH tại Đề nghị xây dựng Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) về việc thông qua nguyên tắc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng thuốc lá, tại hồ sơ dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), Bộ Tài chính đã đề xuất bổ sung mức thuế tuyệt đối đối với mặt hàng thuốc lá và đưa ra 2 phương án tăng thuế theo lộ trình từ năm 2026 đến năm 2030. 

Phương án 1 sẽ tăng 2.000 đồng/bao ở năm đầu tiên và đạt mức tăng 10.000 đồng vào năm 2030. Phương án 2, tăng 5.000 đồng/bao ngay từ năm 2026 và tăng tịnh tiến 1.000 đồng/bao trong 5 năm kế tiếp để đạt mức 10.000 đồng/bao năm 2030. Trong đó Bộ Tài chính đề xuất sử dụng phương án 2.

Góp ý tại Hội thảo, ông Nguyễn Chí Nhân, Tổng thư ký Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam cho biết, Hiệp hội nhận thấy việc sửa đổi Luật thuế Tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá là cần thiết nhằm thực hiện đúng chủ trương của Đảng và Nhà nước về chăm sóc, nâng cao sức khỏe nhân dân, phù hợp với thông lệ quốc tế, ổn định nguồn thu ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, theo Hiệp hội với phương án đề xuất của Bộ Tài chính về mức thuế tiêu thụ đặc biệt tuyệt đối cho mặt hàng thuốc lá điếu, xì gà một cách đột ngột đột biến và lớn sẽ tác động sâu rộng đến ngành thuốc lá.

Theo đó, Hiệp hội đề xuất 2 phương án tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đều có mức khởi điểm từ 1.000 đồng/bao vào năm 2026 và đến 2030 là 3.000 đồng/bao.

Ông Nhân nêu rõ, với mức tăng trên tỷ lệ tăng giá bán xuất xưởng (VAT) và giá bán lẻ vào so với hiện tại chỉ từ 4% đến 20% là phù hợp với đặc điểm sản phẩm thuốc lá hợp pháp. Đặc biệt là giúp tránh được cú sốc về tăng giá bán thuốc lá hợp pháp, giảm thiểu biến động lớn từ đó có cơ hội bình ổn thị trường ngăn chặn thuốc lá nhập lậu.

Ông Nguyễn Minh Tân, Phó vụ trưởng Vụ Tài chính Ngân sách, Văn phòng Quốc hội nhấn mạnh thuốc lá là tác nhân gây ra nhiều bệnh. Do đó, việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá là cần thiết. Mặc dù vậy, ông Tân cho rằng việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt cần phải cân đối nhiều lợi ích như người trồng nguyên liệu, doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, nguồn thu ngân sách nhà nước, đảm bảo sức khỏe của người dân… Vì vậy cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu cụ thể hơn về lộ trình tăng thuế cũng như thuế suất để có giải pháp hài hòa lợi ích các bên. Trong quá trình thảo luận cần có dẫn chứng cụ thể về ưu nhược điểm của các giải pháp để có sức thuyết phục.

Ông Nguyễn Như Quỳnh cho biết, Hội thảo là diễn đàn để các cơ quan quản lý, các nhà nghiên cứu, Hiệp hội, các doanh nghiệp trao đổi, thảo luận, cho ý kiến tham xây dựng, hoàn thiện các nội dung quy định về chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá, góp phần hài hòa giữa thu ngân sách nhà nước, sức khỏe cộng đồng và ổn định sản xuất kinh doanh.

Tại Hội thảo, các đại biểu đã làm rõ mục tiêu, nội dung sửa đổi chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt đối với sản phẩm thuốc lá. Chia sẻ kinh nghiệm, xu hướng của các nước trên thế giới về việc điều chỉnh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá. Đánh giá tác động của việc điều chỉnh thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với sản phẩm thuốc lá đến kinh tế xã hội và ngân sách nhà nước.

Kết luận Hội thảo, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch VTCA cho biết, các ý kiến tại Hội thảo đều thống nhất với việc tăng mức thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng thuốc lá. Tuy nhiên, bà Cúc cho rằng việc lựa chọn phương án, lộ trình tăng thuế, cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu để đảm bảo hài hòa giữa lợi ích sức khỏe cộng đồng, ổn định sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và ngân sách của nhà nước.