TCDN - Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) vừa xem xét về dự án Luật thuế giá trị gia tăng (VAT) sửa đổi. Dự thảo đã được bổ sung vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024 để trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 7 được đánh giá cao khi có nhiều điểm mới.

Nhiều nét mới nổi bật trong dự án Luật thuế giá trị gia tăng (VAT)

Tăng mức doanh thu không chịu thuế VAT của hộ, cá nhân kinh doanh lên 150 triệu đồng

Hiện nay, theo khoản 25 Điều 5 Luật thuế VAT năm 2008 sửa đổi, bổ sung năm 2013, hàng hóa, dịch vụ của hộ, cá nhân kinh doanh có mức doanh thu hàng năm từ 100 triệu đồng trở xuống thuộc đối tượng không chịu thuế VAT.

Tại khoản 25 Điều 5 dự thảo Luật thuế VAT, Bộ Tài chính đề xuất nâng mức doanh thu hàng hóa, dịch vụ không chịu thuế VAT của hộ, cá nhân kinh doanh lên 150 triệu đồng thay vì 100 triệu đồng như hiện nay.

Sửa đổi quy định về giá tính thuế đối với hàng hóa nhập khẩu

Đây là một trong những quy định mới mà các doanh nghiệp có hoạt động nhập khẩu hàng hóa cần lưu ý. Theo quy định tại Điểm b Khoản 1 Điều 7 Dự thảo Luật thuế VAT sửa đổi,  giá tính thuế đối với hàng hóa nhập khẩu là trị giá nhập khẩu theo quy định của pháp luật về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu cộng với thuế nhập khẩu cộng với các khoản thuế là thuế nhập khẩu bổ sung theo quy định của pháp luật (nếu có), cộng với thuế tiêu thụ đặc biệt (nếu có) và cộng với thuế bảo vệ môi trường (nếu có). Giá nhập tại cửa khẩu được xác định theo quy định về giá tính thuế hàng nhập khẩu.

Điều chỉnh này dựa trên các quy định hiện hành của Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu 2016, về trị giá tính thuế hàng hóa nhập khẩu và các loại thuế nhập khẩu bổ sung như thuế chống bán phá giá, thuế chống trợ cấp, thuế tự vệ. Trong thời gian tới, các doanh nghiệp cần lưu ý các loại thuế phải chịu đối với hàng hóa dự kiến nhập khẩu, trị giá các loại hàng hóa này để có cơ sở xác định chính xác giá trình thuế VAT.

Sửa đổi, bổ sung các quy định về khấu trừ thuế VAT

Hiện nay, đa phần các doanh nghiệp sẽ tính thuế VAT theo phương pháp khấu trừ thuế VAT, do đó, các quy định về khấu trừ thuế VAT luôn là một trong những mối quan tâm hàng đầu của doanh nghiệp.

Dự thảo Luật thuế VAT sửa đổi có điều chỉnh, bổ sung một số quy định liên quan đến việc khấu trừ thuế VAT như sau:

Thứ nhất, bổ sung thời điểm kê khai, khấu trừ số thuế VAT bị sót, cụ thể, trong trường hợp doanh nghiệp phát hiện số thuế VAT đầu vào khi kê khai, khấu trừ bị sót thì được kê khai, khấu trừ vào kỳ tính thuế sót trước khi cơ quan thuế công bố quyết định kiểm tra thuế, thanh tra thuế tại trụ sở người nộp thuế. Quy định này giới hạn khoảng thời gian mà doanh nghiệp có thể kê khai, khấu trừ thuế VAT, thay vì có thể kê khai, khấu trừ bổ sung sau đó, miễn là trước khi cơ quan thuế công bố quyết định kiểm tra thuế, thanh tra thuế tại trụ sở người nộp thuế như quy định tại Luật Thuế VAT sửa đổi 2013.

Thứ hai, sửa đổi điều kiện khấu trừ thuế VAT đầu vào, cụ thể, theo quy định tại Luật thuế VAT sửa đổi 2013, điều kiện khấu trừ thuế VAT là có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt đối với hàng hóa, dịch vụ mua vào, trừ hàng hoá, dịch vụ mua từng lần có giá trị dưới hai mươi triệu đồng. Tuy nhiên, theo quy định mới tại Điểm b Khoản 2 Điều 13 Luật Thuế VAT sửa đổi, mức hai mươi triệu đồng đã được điều chỉnh thành năm triệu đồng.

Khai thuế VAT đầu vào bị sót thì bổ sung ở kỳ phát hiện

Dự thảo đề xuất quy định, trường hợp cơ sở kinh doanh phát hiện số thuế VAT đầu vào khi kê khai, khấu trừ bị sót thì được kê khai, khấu trừ vào kỳ phát hiện sót trước khi cơ quan thuế công bố quyết định kiểm tra thuế, thanh tra thuế.

Còn trường hợp cơ sở kinh doanh phát hiện số thuế VAT đầu vào khi kê khai, khấu trừ bị sai thì thực hiện thống nhất theo quy định của Luật Quản lý thuế.

Theo đó, nếu doanh nghiệp khai thuế VAT đầu vào bị sót thì được kê khai bổ sung vào kỳ phát hiện.

Bổ sung, bãi bỏ một số trường hợp hoàn thuế VAT

Dự thảo Luật thuế VAT đã bổ sung quy định: Cơ sở kinh doanh sản xuất hàng hóa, cung ứng dịch vụ chịu thuế suất thuế VAT 5% nếu có số thuế VAT đầu vào chưa được khấu trừ hết từ ba trăm triệu đồng trở lên sau 12 tháng hoặc 04 quý được hoàn thuế VAT.

Bên cạnh đó, quy định rõ không hoàn thuế GTGT đối với dự án đầu tư của cơ sở kinh doanh ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện khi chưa đủ các điều kiện kinh doanh để tránh vướng mắc trong thực hiện.

Ngoài ra, dự thảo dự kiến bỏ quy định không hoàn thuế VAT đối với: Dự án đầu tư của cơ sở kinh doanh không góp đủ số vốn điều lệ như đã đăng ký. Hàng hóa nhập khẩu để xuất khẩu. Hoàn thuế trước, kiểm tra sau đối với một số trường hợp hàng hóa xuất khẩu.

Đồng thời bãi bỏ quy định về hoàn thuế VAT đối với trường hợp doanh nghiệp chuyển đổi sở hữu, chuyển đổi doanh nghiệp, sáp nhập, hợp nhất, chia, tách, chấm dứt hoạt động.

Hoàn thiện quy định chính sách thuế

Tại cuộc họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét về dự án Luật thuế giá trị gia tăng (VAT) sửa đổi vào cuối tháng 4/2024. Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, dự án Luật nhằm hoàn thiện quy định về chính sách thuế VAT để bao quát toàn bộ các nguồn thu, mở rộng cơ sở thu; bảo đảm tính minh bạch, dễ hiểu, dễ thực hiện Luật để góp phần nâng cao năng lực và hiệu quả của hoạt động quản lý thuế trong phòng, chống trốn thuế, thất thu và nợ thuế; đảm bảo thu đúng thu đủ vào ngân sách nhà nước, đảm bảo ổn định nguồn thu ngân sách nhà nước.

Theo Bộ trưởng Hồ Đức Phớc, Dự thảo Luật thuế VAT sửa đổi gồm 04 Chương, 16 Điều.

Dự thảo Luật về cơ bản vẫn được kế thừa từ Luật hiện hành nhưng có chỉnh lý, bổ sung cho phù hợp với nội dung chính sách. Cụ thể, dự thảo Luật giữ nguyên nội dung quy định tại 05 Điều của Luật thuế VAT hiện hành gồm: phạm vi điều chỉnh (Điều 1); thuế VAT (Điều 2); đối tượng chịu thuế (Điều 3); căn cứ tính thuế (Điều 6); phương pháp tính thuế (Điều 9).

Bỏ 01 Điều của Luật thuế VAT hiện hành quy định về hóa đơn, chứng từ (Điều 14).

Sửa đổi, bổ sung các nội dung quy định tại 10 Điều của Luật thuế VAT hiện hành gồm: người nộp thuế (Điều 4); đối tượng không chịu thuế (Điều 5); giá tính thuế (Điều 7); thuế suất (Điều 8); phương pháp khấu trừ thuế (Điều 10); phương pháp tính trực tiếp trên VAT (Điều 11); khấu trừ thuế VAT đầu vào (Điều 12); các trường hợp hoàn thuế (Điều 13); hiệu lực thi hành (Điều 15); tổ chức thực hiện (Điều 16). Bổ sung 01 Điều quy định về thời điểm xác định thuế VAT.

Đối với những nội dung sửa đổi, bổ sung, dự thảo Luật đã bám sát theo 5 nhóm chính sách tại hồ sơ lập đề nghị xây dựng dự án Luật thuế VAT (sửa đổi) đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội đồng ý gồm: (1) Hoàn thiện các quy định về đối tượng không chịu thuế VAT; (2) Hoàn thiện các quy định về giá tính thuế VAT; (3) Hoàn thiện các quy định về thuế suất thuế VAT; (4) Hoàn thiện các quy định về khấu trừ thuế VAT đầu vào; (5) Hoàn thiện các quy định về hoàn thuế VAT.

Đồng thời, theo Bộ trưởng, thực hiện ý kiến của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ tại phiên họp thứ 28 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (ngày 18/12/2023): “Quy định về thuế VAT nằm ở nhiều nghị định khác nhau, nên cần rà soát luật hóa tối đa, tránh tình trạng luật khung, luật ống nhất là đối với luật về thuế”, dự thảo Luật đã luật hóa một số nội dung đang thực hiện ổn định tại các văn bản dưới Luật đối với 04 nhóm chính sách là: người nộp thuế, thời điểm xác định thuế VAT, phương pháp khấu trừ thuế và phương pháp tính trực tiếp.

Dự án Luật thuế VAT sửa đổi được đánh giá có nhiều điểm mới nổi bật

Bình luận về dự án Luật thuế VAT sửa đổi lần này, ông Bùi Ngọc Tuấn - Phó Tổng giám đốc Dịch vụ tư vấn thuế của Deloitte Việt Nam cho biết, Luật thuế VAT được thông qua năm 2008, có hiệu lực thi hành từ 1/1/2009 và đã được sửa đổi, bổ sung một số lần vào năm 2013, 2014, 2016. Theo đánh giá của cộng đồng doanh nghiệp, luật đã đi vào cuộc sống, tác động tích cực đến nhiều mặt của đời sống kinh tế - xã hội.

Tuy nhiên, với tình hình phát triển kinh tế - xã hội hiện nay và xu hướng phát triển thời gian tới, chính sách thuế VAT đã phát sinh một số hạn chế, cần tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện để phát huy hơn nữa vai trò của loại thuế này. Qua thực tiễn hỗ trợ các doanh nghiệp tuân thủ quy định thuế và hải quan, chuyên gia của Deloitte nhận thấy quy định hiện hành đang tồn tại một số vướng mắc phổ biến nên được tháo gỡ, đặc biệt là chính sách thuế VAT đối với khu phi thuế quan, doanh nghiệp chế xuất và hoạt động xuất khẩu.

Theo ông Bùi Ngọc Tuấn, tại dự thảo Luật thuế VAT sửa đổi lần này, Bộ Tài chính đã đưa ra nhiều nội dung sửa đổi phù hợp hơn với thực tiễn và giải quyết nhiều vướng mắc như: phạm vi đối tượng không chịu thuế, kê khai khấu trừ thuế. Đồng thời, dự thảo luật có nội dung đề xuất mang tính đột phá như bỏ áp dụng thuế suất thuế VAT 0% đối với nhiều dịch vụ xuất khẩu.

Còn bà Nguyễn Thị Thanh Hằng, Phó cục trưởng Cục Quản lý, giám sát chính sách thuế, phí và lệ phí, Bộ Tài chính một trong những nội dung đáng chú ý tại dự thảo đó là vấn đề hoàn thuế. Nội dung này được Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi, bãi bỏ, bổ sung nhiều quy định mới tại Điều 14.

Theo đó, Bộ Tài chính trình Chính phủ bổ sung quy định “cơ sở kinh doanh chỉ sản xuất hàng hóa, cung ứng dịch vụ chịu thuế suất thuế VAT 5% nếu có số thuế VAT đầu vào chưa được khấu trừ hết từ 300 triệu đồng trở lên sau 12 tháng hoặc 4 quý thì được hoàn thuế VAT. Đồng thời, quy định rõ dự án đầu tư được hoàn thuế VAT là “dự án đầu tư (mới, mở rộng) theo quy định của pháp luật đầu tư (bao gồm cả dự án đầu tư được chia thành nhiều giai đoạn đầu tư hoặc nhiều hạng mục đầu tư, trừ trường hợp dự án đầu tư không hình thành tài sản cố định) đang trong giai đoạn đầu tư”.

Cơ quan soạn thảo cũng bỏ quy định không được hoàn thuế VAT đối với trường hợp hàng hóa nhập khẩu sau đó xuất khẩu không được hoàn VAT; hoàn thuế trước, kiểm tra sau đối với một số trường hợp hàng hóa xuất khẩu theo quy định của Luật quản lý thuế. Đồng thời, bổ sung nguyên tắc xác định thuế VAT đầu vào của hàng hóa, dịch vụ xuất khẩu được hoàn để Luật hóa quy định này đang thực hiện ổn định tại văn bản dưới Luật; bỏ quy định về hoàn thuế VAT đối với trường hợp doanh nghiệp chuyển đổi sở hữu, chuyển đổi doanh nghiệp, sáp nhập, hợp nhất, chia, tách, chấm dứt hoạt động.

Đặc biệt, bà Nguyễn Thị Thanh Hằng cho hay, tại dự thảo Bộ Tài chính trình Chính phủ bổ sung quy định về trách nhiệm của cơ quan thuế trong xử lý hồ sơ đề nghị hoàn thuế VAT. Theo đó, khi thực hiện công vụ hoàn thuế hoặc kiểm tra, thanh tra hoàn thuế, công chức thuế được loại trừ trách nhiệm hình sự trong trường hợp người nộp thuế cung cấp thông tin, tài liệu, số liệu không trung thực, không chính xác mà tại thời điểm thực hiện hoàn thuế hoặc thời điểm kết thúc hoạt động kiểm tra, thanh tra hoàn thuế, công chức thuế không thể biết hoặc không thuộc trách nhiệm phải biết về tính trung thực, chính xác do người nộp thuế cung cấp và công chức thuế đã tuân thủ đúng các quy định pháp luật về thuế VAT và pháp luật quản lý thuế, đã tuân thủ đúng quy định, quy trình về quản lý rủi ro hoàn thuế VAT.

Ngoài ra, khi bình luận về dự thảo Luật thuế VAT sửa đổi, chuyên gia kinh tế, TS. Nguyễn Minh Phong cũng đánh giá cao những đề xuất của Bộ Tài chính, bởi ngoài việc sửa đổi về mức thuế, tại dự thảo luật này sẽ sửa đổi, bổ sung để đảm bảo tháo gỡ khó khăn cho hoạt động sản xuất kinh doanh, cải cách thủ tục hành chính, nhằm hỗ trợ tốt hơn cho người nộp thuế cũng như cơ quan quản lý. Điều này không chỉ là một bước quan trọng để hỗ trợ tốt hơn cho người nộp thuế mà còn tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi hơn.

Bộ Tài chính cho biết, quan điểm xây dựng Luật thuế VAT sửa đổi là kế thừa và phát huy những quy định đã mang lại tác động tích cực đến kinh tế - xã hội của Luật thuế VAT hiện hành. Những nội dung cần sửa đổi, bổ sung phải có quy định rõ ràng, minh bạch, có đánh giá tác động cụ thể, bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật; đồng thời, đảm bảo mục tiêu hội nhập kinh tế quốc tế, phù hợp với xu hướng cải cách thuế của quốc tế...