TCDN - Cơ chế phân phối lợi nhuận quy định tại Luật Quản lý sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất kinh doanh tại doanh nghiệp đang làm khó DNNN nói chung và Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) nói riêng trong việc tích lũy nguồn lực để triển khai các hoạt động đầu tư phát triển.

Ông Nguyễn Chí Thành - Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) nhấn mạnh, việc đầu tư bổ sung nguồn lực tài chính cho các tập đoàn, tổng công ty nhà nước còn gặp một số khó khăn vướng mắc. Cụ thể, về phân phối lợi nhuận: Điều 34, Luật Quản lý sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất kinh doanh tại doanh nghiệp (Luật 69/2014/QH13) về nguyên tắc phân phối lợi nhuận sau thuế quy định, DNNN chỉ được trích Quỹ Đầu tư phát triển tối đa 30% lợi nhuận sau thuế. Phần lớn (hơn 70%) lợi nhuận sau thuế của các DNNN được nộp về Ngân sách nhà nước, toàn bộ tiền thu từ thoái vốn các doanh nghiệp lớn thuộc Thông báo số 281/TB-VPCP được nộp về Quỹ Hỗ trợ sắp xếp và phát triển doanh nghiệp; căn cứ Nghị định số 140/2020/NĐ-CP mới ban hành, SCIC còn có trách nhiệm nộp khoản chênh lệch giữa mức vốn chủ sở hữu và vốn điều lệ của doanh nghiệp vào ngân sách nhà nước. Với cơ chế phân phối lợi nhuận như trên, sẽ rất khó khăn cho DNNN nói chung và SCIC nói riêng trong việc tích lũy đủ nguồn lực để chuẩn bị triển khai các hoạt động đầu tư phát triển.

Về đầu tư bổ sung nguồn lực, theo ông Nguyễn Chí Thành, Luật 69/2014/QH13, Luật Ngân sách nhà nước hiện nay, nhiều lĩnh vực kinh doanh của DNNN không thuộc đối tượng được Nhà nước tiếp tục đầu tư thêm vốn. Bên cạnh đó, Quỹ hỗ trợ sắp xếp doanh nghiệp TW đang được kết chuyển về ngân sách nhà nước theo Luật Ngân sách nhà nước. Do đó, thực tế phát sinh nhiều trường hợp DNNN cần bổ sung vốn để mở rộng quy mô hoặc ứng phó với tình hình khẩn cấp ngoài kế hoạch (như dịch Covid vừa qua) sẽ không có nguồn vốn để đầu tư. Ví dụ điển hình như trường hợp Vietnam Airlines, hay một số Ngân hàng TMCP nhà nước vừa qua trong việc tăng được vốn điều lệ.

Để huy động nguồn lực tài chính phát triển DNNN, tập đoàn, tổng công ty nhà nước quy mô lớn có vai trò dẫn dắt nền kinh tế, địa diện SCIC đề xuất, cần hoàn thiện hệ thống pháp luật điều chỉnh hoạt động của DNNN (đặc biệt là sửa đổi, bổ sung Luật số 69/2014/QH13) theo hướng tạo quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm, có đầy đủ các quyền, nghĩa vụ như các doanh nghiệp khác, hoạt động theo nguyên tắc thị trường.

Trong thời gian chưa hoàn thành sửa Luật số 69/2014/QH13, kiến nghị Chính phủ trình Quốc hội ban hành Nghị quyết cho phép thí điểm áp dụng một số cơ chế chính sách đặc thù cho một số tập đoàn, tổng công ty quy mô lớn như sau: Về quản trị và đầu tư vốn, đề nghị có quy định về nguyên tắc bảo toàn và phát triển vốn đầu tư tính theo tổng thể toàn bộ danh mục vốn đầu tư/vốn quản lý/vốn chủ sở hữu được giao (không phải theo từng khoản đầu tư). Đối với các khoản đầu tư theo chỉ định của Chính phủ để thực hiện nhiệm vụ chính trị - xã hội (như trường hợp SCIC đầu tư vào Vietnam Airlines), cần có quy định về cơ chế hạch toán riêng, không áp dụng nguyên tắc bảo toàn và phát triển vốn... khi thực hiện đầu tư.

Theo ông Thành, việc phân phối lợi nhuận không quy định “cứng” tỷ lệ lợi nhuận sau thuế mà DNNN nộp NSNN, chỉ quy định nguyên tắc phân phối lợi nhuận sau thuế, hàng năm cơ quan đại diện chủ sở hữu cứ vào nhu cầu vốn đầu tư phát triển của doanh nghiệp (nếu có dự án đầu tư hiệu quả) sẽ quyết định tỷ lệ phân phối lợi nhuận sau thuế.

Về thoái các khoản đầu tư mới, cần bổ sung quy định điều chỉnh việc bán vốn đối với các khoản đầu tư mới của DNNN để phù hợp với thực tế, cho phép DNNN tự xác định giá khởi điểm bán cổ phần và thực hiện bán vốn theo phương thức giao dịch cổ phiếu trên hệ thống giao dịch trên thị trường chứng khoán.

Bên cạnh đó, việc đầu tư của DNNN, cần bổ sung quy định cụ thể (quy trình, quản trị, giám sát, đánh giá hiệu quả...) phù hợp cho từng loại hình đầu tư của DNNN như: đầu tư góp vốn mua cổ phần và đầu tư dự án...