TCDN - Trong hai tháng đầu năm 2025, Việt Nam xuất khẩu 1,15 triệu tấn gạo nhưng lại nhập khẩu tới 1,24 triệu tấn lúa gạo. Điều này trở nên đáng chú ý khi giá lúa gạo đồng loạt giảm mạnh trên cả thị trường nội địa và xuất khẩu.

Trong báo cáo từ Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), chỉ trong hai tháng đầu năm 2025, Việt Nam đã nhập khẩu 1,24 triệu tấn lúa gạo, trong đó 1,14 triệu tấn lúa được nhập từ Campuchia, tương đương khoảng 600.000 tấn gạo. Phó Chủ tịch VFA, ông Đỗ Hà Nam, nhận định: "Việc nhập khẩu lúa từ Campuchia, dù đã diễn ra trong nhiều năm, hiện nay đang gây áp lực lên thị trường nội địa. Nguồn cung dư thừa khiến giá giảm mạnh, ảnh hưởng đến đầu ra của hạt gạo Việt Nam."

Theo ước tính của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), năm 2024, Việt Nam nhập khẩu khoảng 3 triệu tấn gạo, trở thành quốc gia nhập khẩu lớn thứ ba thế giới sau Philippines và Indonesia. Nhiều doanh nghiệp thừa nhận rằng nhập khẩu lúa từ Campuchia là giải pháp bổ sung nguồn cung trong một số giai đoạn, giúp đẩy mạnh hoạt động kinh doanh. Tuy nhiên, thực tế này chưa được thống kê đầy đủ, dẫn đến thiếu sự quản lý chặt chẽ.

Một số doanh nghiệp lo ngại rằng, nếu không có biện pháp điều tiết hợp lý, có thể xảy ra tình trạng nguồn vốn hỗ trợ thu mua lúa cho nông dân Đồng bằng sông Cửu Long lại được sử dụng để nhập khẩu lúa từ Campuchia. Các chuyên gia cũng cảnh báo rằng không chỉ lúa, Việt Nam còn nhập khẩu gạo, đặc biệt là gạo tấm từ Ấn Độ để phục vụ chế biến. Khi Ấn Độ cân nhắc gỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo tấm, khả năng cao các doanh nghiệp Việt Nam sẽ gia tăng nhập khẩu, khiến giá gạo trong nước biến động bất lợi.

Ở chiều xuất khẩu, trong hai tháng đầu năm nay, Việt Nam xuất khẩu 1,15 triệu tấn gạo, tăng 10% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, giá xuất khẩu bình quân giảm 19%, chỉ còn 553 USD/tấn. Philippines vẫn là thị trường tiêu thụ lớn nhất với 505.000 tấn, nhưng giá bán tại đây chỉ từ 450 USD/tấn, thấp hơn mức bình quân chung 100 USD/tấn. Điều này làm gia tăng áp lực lên giá gạo Việt Nam.

Một thành viên Ban chấp hành VFA đề xuất cần thanh tra các doanh nghiệp xuất khẩu gạo dưới mức 400 USD/tấn, đặc biệt từ năm 2024, khi xuất hiện tình trạng chào bán dưới giá sàn tại thị trường Indonesia. Việc này nhằm minh bạch hóa thị trường và bảo vệ các doanh nghiệp tuân thủ đúng quy định, có liên kết chuỗi giá trị. Hiện tại, giá xuất khẩu gạo 5% tấm của Việt Nam chỉ đạt 389 USD/tấn (tương đương 9.700 đồng/kg), trong khi giá gạo tương tự tại Tp.HCM thấp nhất cũng từ 14.000-15.000 đồng/kg. Điều này khiến người tiêu dùng Việt Nam phải trả giá cao hơn dân Philippines tới 150% cho cùng loại gạo.

Những số liệu và thực trạng trên đặt ra nhiều vấn đề cần được xem xét nghiêm túc trong quản lý thị trường lúa gạo của Việt Nam. Việc nhập khẩu lúa từ Campuchia và gạo tấm từ Ấn Độ, dù mang lại nguồn cung bổ sung, đang tạo áp lực không nhỏ lên thị trường nội địa, đặc biệt khi giá gạo xuất khẩu giảm mạnh và lợi nhuận của nông dân ngày càng thu hẹp.

Để đảm bảo sự cân bằng giữa xuất khẩu và nhập khẩu, đồng thời bảo vệ quyền lợi của nông dân và doanh nghiệp chân chính, cần có những chính sách điều tiết chặt chẽ hơn. Việc thanh tra các doanh nghiệp vi phạm giá sàn xuất khẩu, thống kê đầy đủ nguồn nhập khẩu, và xây dựng các giải pháp hỗ trợ hợp lý sẽ giúp nâng cao giá trị hạt gạo Việt Nam. Trong bối cảnh Việt Nam đang là một trong những nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới, mục tiêu duy trì vị thế này cần song hành với việc bảo đảm an sinh và lợi ích bền vững cho ngành lúa gạo trong nước.