TCDN - Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Thiện Nhân nói, làm việc quần quật cả năm không thể có gia đình hạnh phúc. Ông dẫn lịch sử Karl Marx để phản đối tăng giờ làm thêm.

Ngày 23/10, Quốc hội dành trọn cả ngày để thảo luận về dự án Bộ luật Lao động (sửa đổi). Tại phiên thảo luận, vẫn còn nhiều ý kiến trái chiều về một số nội dung, trong đó nổi bật là câu chuyện giữ nguyên hay giảm giờ làm của người lao động.

Trái chiều quan điểm về tăng giờ làm

Một số ý kiến đại biểu đề nghị giữ khung thỏa thuận thời giờ làm thêm tối đa như hiện hành là 300 giờ/năm. Có ý kiến tán thành việc mở rộng lên 400 giờ/năm nhưng chỉ áp dụng đối với một số ngành, nghề nhất định, trả tiền lương lũy tiến cho thời gian làm thêm giờ và khống chế số giờ làm thêm tối đa theo tháng.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng giảm giờ làm là xu hướng tiến bộ, đặc biệt trong bối cảnh công nghệ ngày càng phát triển, tay nghề người lao động ngày càng cao, cần giảm thời giờ làm việc để bảo đảm sức khỏe và an toàn cho người lao động. Dù vậy, Chính phủ vẫn mong muốn tiếp tục trình Quốc hội phương án tăng thời giờ làm thêm như đã trình tại kỳ họp thứ 7 để Quốc hội tiếp tục thảo luận. 

Một số ý kiến đề nghị nghiên cứu để quy định người lao động làm việc theo chế độ 44 giờ/tuần. Một số ý kiến đề nghị cần hết sức cân nhắc khi thay đổi quy định về thời giờ làm việc bình thường trong bối cảnh hiện nay và nên giữ như quy định hiện hành về tuần làm việc 48 giờ.

Uỷ viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành uỷ Tp.HCM Nguyễn Thiện Nhân nhấn mạnh "làm việc cứ 9 - 10 tiếng một ngày thì không có gia đình hạnh phúc".

Theo Bí thư Thành ủy Tp.HCM, tuy nói là làm thêm tự nguyện nhưng thực tế thì không có tự nguyện thực sự. Tăng năng suất thì phải đầu tư công nghệ, máy móc và hướng tới giảm giờ làm chứ không phải ngược lại. Nếu làm thêm 300h mỗi năm, một năm có 52 tuần, trừ những ngày nghỉ lễ thì còn 50 tuần, mỗi tuần làm thêm 6h, mỗi ngày làm thêm 1h, làm suốt cả năm. Một ngày 9 tiếng mà làm quanh năm 12 tháng thì người lao động có khoẻ được không?

Tại Việt Nam, theo Bí thư Nguyễn Thiện Nhân, công chức từ năm 1999 làm 40 giờ theo xu hướng thế giới. Nhưng 2 nhóm người làm cho nhà nước và doanh nghiệp khác nhau, dẫn tới không bình đẳng.

Thế giới cũng không có nước nào có giờ làm việc tách riêng như vậy và nhiều nước trên thế giới thì thay đổi theo hướng không còn làm việc 40 giờ nữa, hiện chỉ còn 2 nước Mexico 48 giờ, Hàn Quốc 43 giờ, Đức chỉ còn 26 giờ/tuần mà họ có năng suất lao động cao nhất thế giới, là nền kinh tế đứng thứ 4 thế giới.

Tăng năng suất thì phải đầu tư công nghệ, máy móc và hướng tới giảm giờ làm chứ không phải ngược lại. Nếu làm thêm 300h mỗi năm, một năm có 52 tuần, trừ những ngày nghỉ lễ thì còn 50 tuần, mỗi tuần làm thêm 6h, mỗi ngày làm thêm 1h, làm suốt cả năm. Một ngày 9 tiếng mà làm quanh năm 12 tháng thì người lao động có khoẻ được không? 

“Giai đoạn Karl Marx, người ta làm từ 10 - 16 tiếng/ngày, từ đó hình thành phong trào đấu tranh giảm giờ làm. Tiêu biểu là 1/5/1886, biểu tình ở Chicago, đòi ngày làm việc 8 tiếng, 8 tiếng làm, 8 tiếng ngủ. Khẩu hiệu thứ 2 là ngày làm 8 tiếng nhưng không giảm tiền lương. Tức là lúc đó vẫn làm 10 giờ/ngày”, ông Nguyễn Thiện Nhân nói.

Ông nói tiếp, sau đó 3 năm, hội nghị Quốc tế Cộng sản Paris do Karl Marx - Friedrich Engels chủ trì chọn ngày 1/5/1890 trở đi là ngày Quốc tế lao động, đấu tranh làm 8 giờ/ngày.

“Một DN nổi tiếng là Herry Ford làm xe hơi của Mỹ, người đầu tiên sản xuất hàng loạt trên thế giới cũng thực hiện chế độ 1 ngày làm 8 tiếng, 6 ngày/tuần. Sau đó, ông ấy làm thí nghiệm, ngày 8 tiếng nhưng 5 ngày/tuần thì năng suất không giảm mà vẫn tăng. Cho nên ông Henry Ford chuyển từ 6 ngày sang 5 ngày/tuần.

Nhiều nước sau đó đã làm theo. Tới năm 1940, luật của Mỹ nêu rõ 1 tuần làm 40 giờ. Đó là thời điểm trước chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc 5 năm. Những năm sau chiến tranh (1950 - 1960), các nước chuyển từ 48 sang 40 giờ/tuần, tức làm 5 ngày”, Bí thư Thành ủy Tp.HCM dẫn chứng lịch sử.

Vì vậy, ông Nguyễn Thiện Nhân đề xuất, Việt Nam cần có lộ trình giảm giờ làm cho người lao động từ 48 giờ xuống 40 giờ trong 10 năm; trước mắt sẽ giảm còn 44 giờ, đến sau 2030 thì giảm còn 40 giờ. "Nếu thực hiện được điều này, chúng ta vẫn đi sau thế giới 80 năm", ông nói.

"Nhiều công nhân không muốn làm thêm giờ"

Trước đó, trong phiên thảo luận buổi sáng, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Vũ Tiến Lộc cho rằng nên giữ quy định giờ làm việc bình thường như hiện nay là phù hợp với thực tiễn của nền kinh tế và rất nhân văn. Chúng ta quy định linh hoạt rằng thời gian làm việc tối đa là 48 giờ/tuần, Nhà nước khuyến khích giờ làm việc ít hơn là 40-44 giờ/tuần tùy thuộc điều kiện cụ thể của doanh nghiệp và thỏa thuận giữa chủ sử dụng lao động và người lao động, quy định này hợp lý, hợp tình, ông Lộc nói.

Chủ tịch VCCI cũng nhấn mạnh, theo tính toán sơ bộ thì riêng ngành thủy sản, dệt may, da giày, túi xách, điện tử, lương thực thực phẩm nếu giảm 4 giờ/tuần thì có thể giảm sản lượng kim ngạch xuất khẩu ít nhất 20 tỷ USD/năm. Điều này ảnh hưởng đến xuất khẩu, tăng trưởng kinh tế của đất nước, các doanh nghiệp FDI sẽ tìm đến những nền kinh tế có chi phí lao động thấp hơn để chuyển hướng đầu tư, Việt Nam sẽ khó duy trì tốc độ tăng trưởng dòng vốn đầu tư FDI, thậm chí có thể xảy ra tình trạng thoái lui trong đầu tư.

Dùng quyền tranh luận, đại biểu Nguyễn Thị Quyết Tâm tranh luận với đại biểu Vũ Tiến Lộc về đâu là cơ sở cho rằng, việc duy trì 48 giờ làm việc bình thường và tăng giờ làm thêm lên 400 giờ là hợp lý, nhân văn tự nguyện?

"Nếu nghe từ người lao động thì tôi lấy làm lạ và thực sự bất ngờ vì tôi nghe rất nhiều công nhân phản ánh họ không muốn làm thêm giờ, mặc dù họ cần, cần vì tiền lương hiện nay thực sự không đủ để trang trải cuộc sống tối thiểu", bà Tâm nói.

Bà Tâm cũng nhấn mạnh là phải nhìn vào thực tế, tâm thế, dáng vẻ, nhìn vào cuộc sống thực tế của những người công nhân và nhất là phải nhìn vào những đứa trẻ mà cha mẹ phải gửi về quê (đến đây đại biểu Tâm khóc, nói trong nghẹn ngào), có người mẹ người cha nào muốn xa con mình hay không?

Vị đại biểu Tp.HCM cũng nhấn mạnh rằng, công nhân không tự nguyện làm thêm. Quốc hội phải làm chính sách thế nào để người công nhân có thời gian để nghỉ ngơi, chăm sóc gia đình, giải trí, học tập....đó là quyền con người được Hiến định.

"Khi phát biểu đại biểu Lộc có nghĩ đến quyền hiến định đó không, có nghĩ đến sự nhân văn chính là bảo vệ quyền con người và tình người trong sử dụng lao động hay không?", bà Tâm đặt câu hỏi.

Một số vị đại biểu sau đó cho rằng bức xúc của đại biểu Tâm là đúng, nhưng cũng có một số ý kiến khác cho rằng bối cảnh hiện nay chưa nên giảm giờ làm.

Sẽ có thêm 1 ngày nghỉ lễ?

Một số ý kiến đại biểu tán thành với đề xuất của Chính phủ về việc tăng thêm một ngày nghỉ có hưởng lương nhưng không tán thành lựa chọn ngày 27/7 mà đề xuất chọn Ngày Gia đình Việt Nam (28/6) hoặc một ngày khác.

Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, trưởng Ban Soạn thảo dự án Bộ luật xin rút đề xuất tăng thêm một ngày nghỉ có hưởng lương là ngày 27/7 hàng năm sau khi Quốc hội thảo luận tại Hội trường tại Kỳ họp 7 về dự án Bộ luật và đề nghị “Giữ nguyên số ngày nghỉ lễ như hiện nay, không đề xuất thêm ngày nghỉ”.

Tuy nhiên, quá trình lấy ý kiến các Đoàn đại biểu Quốc hội về dự thảo Bộ luật và kiến nghị của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, nhiều ý kiến tiếp tục đề nghị bổ sung quy định về việc tăng thêm ngày nghỉ hưởng nguyên lương đối với người lao động và chọn ngày Gia đình Việt Nam.