TCDN - Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thành Trung (đoàn Yên Bái) cho rằng nếu áp dụng mức thuế tuyệt đối 5.000 đồng một bao thuốc lá, bên cạnh thuế suất tỷ lệ là 75% đang áp dụng thì sẽ giúp giảm đáng kể số lượng người hút thuốc. Đồng thời, thu ngân sách nhà nước tăng khoảng 14.000 tỷ đồng một năm.

Chia sẻ tại phiên thảo luận Quốc hội về tình hình kinh tế xã hội năm 2021, đại biểu Nguyễn Thành Trung cho hay, nền kinh tế nước ta chịu nhiều tác động tiêu cực do đại dịch COVID-19, dự kiến có 4/12 chỉ tiêu chủ yếu chưa đạt mục tiêu đề ra, ảnh hưởng lớn đến việc thực hiện dự toán ngân sách nhà nước. Mặc dù ước thực hiện dự toán thu tăng 1,7%, tương đương 22,2 nghìn tỷ đồng, song ngân sách trung ương hụt thu khá lớn, đặc biệt thu thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp chỉ đạt khoảng 1 nghìn tỷ đồng, bằng 2,5% so với kế hoạch, đã ảnh hưởng lớn đến việc triển khai các nhiệm vụ của ngân sách trung ương.

Đại biểu Nguyễn Thành Trung phân tích, trong trường hợp dịch bệnh kéo dài và phải tiêm nhắc lại vaccine trong năm 2022, cùng với yêu cầu nâng cao năng lực hệ thống y tế cơ sở, y tế dự phòng, bảo đảm sẵn sàng ứng phó với mọi tình huống phát sinh thì nhu cầu chi của ngân sách nhà nước là rất lớn, trong điều kiện ngân sách còn có hạn, ngoài nhiệm vụ chi phòng, chống dịch còn dành nguồn lực để phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.

Do đó, đại biểu đề nghị trong xây dựng dự toán ngân sách nhà nước năm 2022 cần căn cơ hơn nữa, đảm bảo thu đúng, thu đủ, tránh để thất thoát nguồn thu; Nghiên cứu các biện pháp đổi mới cách thức thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp, nhất là các biện pháp liên quan đến xác định giá trị quyền sử dụng đất, tài sản cố định, thương hiệu, giá trị truyền thống của doanh nghiệp cổ phần hóa để bảo đảm hoàn thành mục tiêu đề ra; Tiếp tục đẩy mạnh cắt giảm các khoản chi chưa thực sự cần thiết để dành nguồn lực cho y tế và công tác phòng, chống dịch.

Xây dựng chính sách tài khóa hỗ trợ có mục tiêu và duy trì chính sách tiền tệ phù hợp, tạo lực đẩy tổng hợp đủ lớn, giúp các doanh nghiệp, người dân duy trì và phát triển hoạt động kinh doanh. Đồng thời, giám sát chặt chẽ rủi ro, ổn định tài chính trong bối cảnh dịch bệnh còn tiếp diễn.

Đáng chú ý, để có thêm nguồn lực cho ngân sách, đại biểu đề nghị Chính phủ chỉ đạo khẩn trương, nghiên cứu trình Quốc hội sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt. Trong đó, đề nghị tăng mạnh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng thuốc lá và đồ uống có cồn.

Ủy viên chuyên trách Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội phân tích, tiêu dùng thuốc lá ở Việt Nam gây ra những gánh nặng về bệnh tật, tử vong và kinh tế ở cả cấp hộ gia đình và quốc gia. Theo số liệu của Tổ chức Y tế thế giới thì Việt Nam có trên 15 triệu người hút thuốc với số lượng tiêu thụ hằng năm khoảng hơn 4 tỷ bao thuốc lá 1 năm. Mỗi năm xã hội phải bỏ ra khoảng 31.000 tỷ đồng để mua và khoảng 24.000 tỷ đồng để dành cho các chi phí y tế liên quan đến thuốc lá.

Nguyên nhân chính là do mức giá và thuế thuốc lá của Việt Nam ở mức thấp so với các nước trong khu vực và trên thế giới. Năm 2019, giá trung bình 1 bao thuốc nhãn hiệu phổ biến nhất ở Việt Nam khoảng 20.000 đồng một bao, thấp hơn nhiều so với giá trung bình ở các quốc gia và chúng ta ở trong số các quốc gia có giá thuốc lá thấp nhất trên thế giới. Mặt khác, thu nhập của người dân tăng nhanh hơn nhiều so với giá sản phẩm thuốc lá.

“Để đạt được hiệu quả giảm tiêu dùng thuốc lá và tăng thu ngân sách, tôi kiến nghị cần thay đổi chính sách thuế thuốc lá theo hướng bổ sung thuế tuyệt đối cùng với thuế tương đối đang áp dụng để chuyển sang hệ thống thuế hỗn hợp với mức đủ lớn. Cụ thể, nếu áp dụng mức thuế tuyệt đối 5.000 đồng một bao, bên cạnh thuế suất tỷ lệ là 75% đang áp dụng thì sẽ giúp giảm đáng kể số lượng người hút thuốc. Đồng thời, thu ngân sách nhà nước tăng khoảng 14.000 tỷ đồng một năm”, đại biểu Nguyễn Thành Trung nói.

Đối với đồ uống có cồn, theo đại biểu Trung, hiện nay tiêu dùng bia, rượu ở Việt Nam vẫn tiếp tục gia tăng, đặc biệt là trong giới trẻ, gây ảnh hưởng lớn đến y tế, kinh tế và gia tăng các vấn đề về xã hội. Giá rượu, bia của Việt Nam thì hiện nay cũng rất rẻ, sức mua tăng mạnh do thu nhập tăng nhanh, trong khi giá rượu, bia tăng rất chậm. Tăng thuế để tăng giá các mặt hàng bia, rượu đã được chứng minh có tác động mạnh đến giảm nhu cầu sử dụng, đặc biệt là người tiêu dùng có thu nhập thấp và thanh thiếu niên sẽ giảm sử dụng nhiều hơn khi thuế và giá rượu tăng.

Theo tính toán của các tổ chức khoa học, nếu tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với bia và rượu trên 20 độ từ mức 65% hiện nay lên mức 85% thì lượng tiêu thụ sẽ giảm khoảng 150 triệu lít bia và khoảng 3 triệu lít rượu, đồng thời thu ngân sách nhà nước tăng thêm khoảng 10.000 tỷ đồng. Do vậy, để đạt được mục tiêu kép vừa nâng cao sức khỏe nhân dân, đặc biệt là giới trẻ, tương lai của đất nước, vừa tăng thu cho ngân sách nhà nước. Tôi đề nghị Chính phủ cần sớm nghiên cứu tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với rượu, bia, thuốc lá. Nguồn lực này sẽ được ưu tiên cho các nhiệm vụ cấp bách, trọng tâm khác trong giai đoạn tiếp theo.